Tahıllardan kakaoya kadar mahsul kıtlığı zararlılarla daha da kötüleşiyor. Artan sıcaklıklar böceklerin ve hastalıkların yayılmasını sağlıyor.
Zararlılar ve hastalıklar, kakao, zeytinyağı ve portakal suyu gibi malların fiyatlarını etkileyerek, mahsul kıtlığının daha kötü hale gelmesine neden oluyor. Bu durum, aşırı sıcak havalar arttıkça daha yaygın hale gelecek.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü‘ne göre (FAO), bitki hastalıkları küresel ekonomiye her yıl 220 milyar Doların üzerinde bir maliyete neden olurken istilacı böceklere de en az 70 milyar Dolara mal olmakta.
Yazar: Anne Sverdrup Thygeson
Georgetown Üniversitesi’nde Entomolog olan Leah Buchman’a göre bitki zararlıları değişen iklime kolayca adapte oluyorlar. Daha yüksek sıcaklıklar daha hızlı üremelerine ve daha hızlı göç etmelerine ve dolayısıyla mahsul verimini azaltmalarına izin veriyor.
Buchman ‘Sıcaklık arttıkça, böceklerin yaydığı hastalıklar artacak, bu hastalıklar daha geniş bir coğrafi yelpazeye yayılacak ve bunun sonunda geniş alana yayılmış böcek yelpazesine sahip olacağız’ diye ekledi.
Gerçekten de Amerika’ya özgü yıkıcı güveler, Afrika ve Asya’da mısır ve diğer tahılları yiyip bitirirken bulundu. Tropikal ve Alt Tropikal iklimlerle ilişkili bir beyaz sinek, Avrupa’daki domates tarlalarını yok ediyor.
Aşağıda, kendilerini yok eden düşmanları arttıkça mücadele eden tarım ürünlerinden bazıları bulunmaktadır.
Kakao
Küresel kakao arzının üçte ikisine ev sahipliği yapan Batı Afrika, son dönemlerde mahsul hasadında ciddi zorluklar yaşadı ve bu durum toptan satış fiyatlarının bu yıl tarihi zirvelere yakın yükselmesine neden oldu.
Özellikle iki hastalık sorunu daha da karmaşıklaştırdı:
Bunlardan biri Kara Bakla Hastalığı. Kara bakla hastalığına, nemli koşullar altında kakao kabukları üzerinde hızla yayılan ve onları siyah veya kahverengiye çeviren mantar benzeri organizmalar neden olur. Bu hastalık, çeşitli çalışmalara göre, yıllık kakao mahsullerinin %30’una kadarının tahrip olmasına neden oluyor. Uzun süreli şiddetli yağmur süreleri, düzensiz desenlerle birleştiğinde, yayılması için fırsatları artırmakta.
Diğeri ise Şişmiş Sürgün Virüsü. Bu hastalık kakao bitkilerinin özsuyuyla beslenen etli böcekler yoluyla bulaşır ve sonunda bitkiyi öldürmeden önce mahsul verimini önemli ölçüde azaltır.
Unlubit daha sıcak havalarda gelişir ve sadece tek bir fide enfekte olsa bile virüsü hızlı bir şekilde yayabilir. WORLD AGROFORESTRY‘ye göre, enfekte olmuş ağaçların kökünden sökülmesi hastalığı kontrol etmenin tek yolu. TROPICAL RESEARCH SERVİCES Araştırma Başkanı Steve Wateridge, Fildişi Sahili’ndeki kakao mahsulünün yaklaşık %20’sinin şişmiş sürgünle enfekte olduğunu söyledi.
Domates
Hindistan’daki domates fiyatları geçen ay (Temmuz 2023) %700 arttı. Bu sıra artış, tarımın en önemli maliyet bileşeni olan akaryakıt fiyatından bile daha fazla dikkat çekerek siyasetten sosyal medyaya kadar viral hale geldi.
Domates üretimi, gecikmiş muson yağmurları, bazı yetiştirme alanlarında beklenmeyen şiddette yağmurlar ve Haziran ayında normalden daha yüksek sıcak sıcaklıklar nedeniyle bir darbe aldı.
Ama domates üretimi, aynı zamanda gümüş it üzümü beyaz sineğinden de çok çekti.
Bitki özsuyundan besleyen böcek, yüzlerce bitki virüsünü bulaştırma yeteneğine sahiptir. Sadece domates değil, domates gibi önemli tarım ürünlerinin yanı sıra manyok, fasulye ve tatlı patateslerin üretimine de zarar verir. Hindistan’da, beyaz sinek tarafından bulaşan oldukça bulaşıcı domates yaprağı kıvrılma virüsü yıkıcı kayıplara katkıda bulundu.
Virüs yakın zamanda Avrupa’ya muhtemelen Hindistan’dan geldi ve birçok Avrupa ülkesinde salgınlara neden olmakta. Böcekler yüksek sıcak hava ve yüksek nemin böcek birikimine imkân tanıması sayesinde agro-ekosistemlerdeki değişikliklere yüksek adaptasyon gösteriyorlar.
Zeytin
Dünyanın en büyük zeytinyağı üreticisi olan İspanya, kuraklığın üretimin azalmasına ve geçen yıl toptan satış maliyetlerinin iki kattan fazla artmasına neden olması nedeniyle kendi petrol kriziyle karşı karşıya.
Ancak Avrupalı zeytin çiftçilerinin üretimini etkileyen sadece aşırı sıcaklık ve kurarlık değil.
Bölgedeki sıcaklıkların yükselmesiyle birlikte bazı hastalıkların üstesinden gelmek daha zor hale geldi. Avrupa Komisyonu’na göre Xylella Fastidiosa (Bakteriyel yaprak yanıklığı hastalığı etmeni) “dünya çapında en tehlikeli bitki bakterilerinden biri” ve AB’de yıllık 5,5 milyar Euro’luk üretim kaybına neden olma potansiyeline sahip. Bakteri, suyu köklerden yapraklara taşıyan bitki damarlarını tıkayarak ve bitkileri yavaşça boğarak öldürür.
-5C’nin (23F) altındaki sıcaklıklar hastalığın canlılığını azaltabilir. Ancak kış mevsimleri bu sıcaklıklara daha az sıklıkta ulaştığında, bakteriler için uygun alanların dağılımı değişebilir.
İtalya’da, ülkenin 150 milyon zeytin ağacının en az 20 milyonu, çoğunlukla İtalya’nın toplam yıllık zeytinyağı üretiminin %50’sine katkıda bulunan Puglia bölgesinde şimdiden enfekte olmuş durumda
Tahıllar
Küresel tahıl ticareti, özellikle Rusya’nın Ukrayna’ya savaşında özellikle son dönemde yaşananlar bir dizi sorunla karşı karşıya kaldı. Fiyatlar aşağı yukarı kontrol altında kalırken, olumsuz hava koşulları ve bitki zararlıları bazı ülkelerde yerel üretim sorunlarına yol açtı.
Benzer durum, istilacı solucanlar gibi zararlıların bitkilere normalden daha erken saldırdığı dünyanın en büyük mısır yetiştiricilerinden biri olan Çin de geçerli.
Amerika’ya özgü, zararlı haşereler artık Asya ve Afrika da dahil olmak üzere çeşitli kıtalarda bulunuyor.
Güz tırtılları, güve evrelerinde tek bir gecede yüzlerce kilometre göç edebilir ve birçok yumurta üreterek hayatta kalma şanslarını artırabilir. Daha sıcak ve nemli hava, zararlının hayatta kalmasını ve çoğalmasını destekleyerek larvaların bir ürün döngüsünde saldırılarına çok daha erken başlamasına izin veriyor.
Portakal Suyu
Kasırgalar, don ve hastalıklardan kaynaklanan hasar, Florida’daki portakal bahçelerini yok ederek ABD portakal suyu vadeli işlemlerini Ağustos 2023’te rekor seviyelere yükseltti. Brezilya ve ABD’deki portakal yetiştiricileri, meyvelerin küçülmesine, ağaçlardan düşmesine ve acı meyve suyu üretilmesine neden olan ve küresel bir kıtlığa sebebiyet veren ölümcül bir hastalık olan turunçgil yeşillenme hastalığıyla savaşmak için mücadele ediyor.
Asya Turunçgil Yaprak Piresi olarak bilinen bir böcek tarafından bulaşan hastalık, narenciye bitkileri için en ciddi tehdit olarak kabul ediliyor. Araştırma grubu FUNDECITRUS‘a göre, Brezilya’da Sao Paulo Eyaleti ve Batı Minas Gerais’teki yaklaşık dört portakal ağacından biri bu hastalığın etkisinde.
Brezilya Tarımsal Araştırma şirketi EMBRAPA tarafından yapılan bir araştırmaya göre, ülkenin narenciye kuşağının bazı bölgelerinde ortalama sıcaklıklardaki artış, bakterileri taşıyan böceğin yayılmasına imkân tanımakta. Dünyanın en büyük ihracatçısı olan Brezilya’da turunçgil üretimi de hastalık nedeniyle azalmış durumda.
[1] Bu yazı, Bloomberg.com internet sitesinde 26.08.2023 tarihinde Mumbi Gitau imzalı ‘İklim Değişikliği Zararlıların ve Hastalıkların Gıdalarımızı Yok Etmesine Yardımcı Oluyor’ başlıklı haberin tercümesidir. Yazının Orijinali için Bkz. https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-08-26/climate-change-is-helping-pests-and-diseases-destroy-our-food?srnd=premium-asia
İçimden Geldiği Gibi 
Yorum bırakın